Schellebelse Sint-Maarten komt te land, ter zee en in de lucht
'Brengt Sint-Maarten zonneschijn, 't zal een koude winter zijn!' Als het vandaag mooi weer is bij de aankomst van Sint-Maarten in Schellebelle, dan brengt dat vooral massa's volk op de been.
Al sinds eind jaren 70 spoelt Sint-Maarten de laatste zondag voor 11 november aan in Schellebelle, een deelgemeente van Wichelen die de Schelde flankeert.
‘We hebben hier de luxe dat we een aanlegsteiger hebben waardoor de Sint per boot kan aankomen, dat maakt het voor de kinderen nog echter,’ zegt Dirk Van der Haegen, de voorzitter van de vzw OKA die elk jaar zijn schouders zet onder het kinderfeest. OKA, voluit de ‘Oud KSA Actiegroep’, zag in 1973 het licht en vloeit voort uit oud-leiders en -leden van de KSA die elkaar wilden blijven ontmoeten.
Met de helikopter naar Schellebelle
‘In het begin dobberde Sint-Maarten met een roeibootje tot aan de oever,’ herinnert Van der Haegen zich. ‘Later schakelden we over op een vrachtschip. We hebben zelfs ooit panne gekregen met die boot, dat moet intussen dertig jaar geleden zijn. We hebben de Sint dan maar met een helikopter opgepikt en op het Dorpsplein van Schellebelle gedropt. Daar kwam natuurlijk veel bij kijken: het hele plein moest vrijgemaakt worden.’ De Schellebelse Sint-Maarten reist dus te land, ter zee en in de lucht: ‘Bij zijn aankomst in het dorp werd hij vroeger met paard en koets opgepikt, nu is dat met een oldtimer cabrio.’
Ku Klux Klan in het zwart
Niet alleen de transportmiddelen van de Sint zijn sinds eind jaren 70 flink veranderd, ook zijn helpers hebben een gedaantewisseling ondergaan.
‘Destijds waren de Pieten echt om bang van te zijn,’ zegt Van der Haegen. ‘Ze waren uitgedost in zwarte pakken met een puntmuts, een beetje zoals de Ku Klux Klan, maar dan in het zwart. Dat was echt beangstigend.’
Gaandeweg kregen de pieten een kleurrijker kostuum aangemeten die een vrijwilliger bij OKA zelf naaide. De meer dan twintig Pieten - roetveegpieten - van jeugdhuis YOKA jagen de kinderen nu geen schrik meer aan, maar zorgen voor de ambiance: ‘Er is een Discopiet, een Danspiet,... Je kunt het zo gek niet bedenken.’
Anderhalf uur varen
De lange reis van Sint-Maarten naar Schellebelle start in Dendermonde. Daar stapt hij aan boord van een met vlaggen versierde schuit. Kinderen uit Schellebelle krijgen de kans om mee te varen met de Sint. ‘Via een tekenwedstrijd worden de uitverkorenen geselecteerd die mogen meevaren,’ vertelt Van der Haegen.
'De ouders zijn er immers soms meer op gebrand om mee te varen dan de kinderen zelf.’
Om zoveel mogelijk kinderen te kunnen meenemen, wordt het gezelschap beperkt tot één ouder per kind: ‘De ouders zijn er immers soms meer op gebrand om mee te varen dan de kinderen zelf.’ Afhankelijk van het getij duurt de boottocht tot in Schellebelle anderhalf uur, een geanimeerde reis: ‘De kinderen krijgen er geschenkjes en Muziekpiet zorgt er voor muziek en dans. Ook de ouders worden betrokken bij het feest. Sint-Maarten vraagt hen wel eens te zingen of te dansen, wat de kinderen natuurlijk fantastisch vinden.’
Bij aankomst in Schellebelle zien beide oevers van de Schelde zwart van het volk. De Sint stapt af in ‘Den Aard’ en steekt de Schelde over met de overzet om in Schellebelle verwelkomd te worden door de burgemeester en de schepenen.
Steevast blies de plaatselijke harmonie ‘Eendracht Maakt Macht’ de longen uit zijn lijf, nu is dat de fanfare van Lede. Na de officiële geplogenheden wordt het gezelschap tot bij de voormalige pastorij gevoerd, waar Sint-Maarten zich op zijn troon vlijt om de kinderen te ontvangen. In de tuin van de pastorij leiden de Zwarte Pieten de wachtende kinderen af met muziek en allerlei animatie. Na afloop bezocht de Sint vroeger ook de bewoners van het klooster. ‘Dat is weggevallen omdat het klooster plaats geruimd heeft voor appartementen.’
Lootje trekken
‘Mijn dochter vond het wel merkwaardig dat de Sint hetzelfde schoeisel droeg als haar papa.’
Dirk Van der Haegen is niet alleen een van de drijvende krachten achter de aankomst van de Sint in Schellebelle, hij kruipt ook al jaren in de huid van Sint-Maarten en heeft duizenden kinderen over zijn schoot zien passeren, zelfs zijn eigen dochter. ‘Toch ben ik nog nooit ontmaskerd geweest,’ zegt hij. ‘Mijn dochter vond het wel merkwaardig dat de Sint hetzelfde schoeisel droeg als haar papa.’
Dat net hij de baard, mijter en handschoenen van Sint-Maarten aantrekt, is veeleer toeval: ‘Toen we een nieuwe Sint-Maarten zochten, hebben we met een drietal lootje getrokken. Ik trok aan het langste eind.’ Hoe speel je de goedheilige man? ‘Je moet vooral jezelf blijven en aandacht geven aan de kinderen. Maar je mag ze niet forceren. Als ze bang zijn van de Sint, zijn ze bang en moet je ze niet koste wat het kost op je schoot proberen te krijgen. Ik probeer het wel ludiek te houden. Indien ik de ouders van de kinderen ken, probeer ik er wel eens een persoonlijke boodschap in te smokkelen.’
Een echt volksfeest
Voor de jaren 70 werd er niets georganiseerd. De Sint legde cadeautjes in de schoenen bij de kinderen thuis en daarmee was de kous af. Vandaag is de aankomst van Sint-Maarten uitgegroeid tot een echt volksfeest. De horeca draaien hun beste omzet van het jaar en honderden, zoniet duizend mensen komen erop af. ‘Sint-Maarten is hier springlevend’, zegt Van der Haegen. Meer zelfs: Sint-Maarten zit in heel Vlaanderen in de lift, zo blijkt uit onderzoek van Histories (het vroegere Landelijk Expertisecentrum voor Cultuur van Alledag).
Sint-Maarten komt in zestien procent van de Vlaamse gemeenten voor. Hij heeft weliswaar nergens Sinterklaas van de troon gestoten, maar het aantal gemeenten waar beide heiligen wordt gevierd, zit wel in de lift. In Schellebelle heeft Sint-Maarten echter een ijzeren monopolie. Eens 11 november voorbij is, verdwijnen de staf en mijter op zolder. Sinterklaas is er een outlaw: ‘Tegen de kinderen zeggen we dat Sint-Niklaas onze Sint-Maarten kopieert, aangezien hij later komt.’
De toegenomen populariteit van Sint-Maarten, heeft ook een keerzijde: terwijl de Sint vroeger al eens een persoonlijk gesprek kon voeren met de kinderen, blijft daar vandaag weinig tijd meer voor over: ‘Nu komen de kinderen en hun ouders van alle kanten, ook uit Oosterzele, terwijl dat vroeger enkel beperkt was tot kinderen uit Schellebelle zelf. Vroeger kon je de kinderen eens laten zingen, nu moet dat vrij kort zijn. Elk kind krijgt een cadeau, de ouders nemen snel een foto met de smartphone en vertrekken. Persoonlijk vind ik dat wel jammer. Het is meer bandwerk geworden, zeg maar.’
Zomerfestival voor de Sint
Samen met het Italiaanse zomerfestival Fiesta Campestra, een ander initiatief van OKA, vormt de aankomst van Sint-Maarten het grootste evenement van Schellebelle. Vandaar dat de gemeente Sint-Maarten ondersteunt. De organisatie ervan kost dan ook een flinke duit: ‘We kopen namelijk snoepgoed en honderden cadeautjes om aan de kinderen uit te delen. We gebruiken de inkomsten van Fiesta Campestra om de aankomst van Sint-Maarten te bekostigen.’
Dit jaar staat de aankomst van Sint-Maarten in Schellebelle gepland op zondag 7 november 2021 nadat hij vorig jaar moest overslaan wegens de corona-maatregelen: ‘We hebben toen een videoboodschap ingeblikt met de Sint en de burgemeester die in de scholen getoond werd.’
Volg OKA Schellebelle op Facebook
Tekst: Bart Vanacker
Zie ginds komt Sint-Maarten!
Ken jij de verschillen tussen Sint-Maarten en Sinterklaas? Ontdek ze via enkele...
Laat Sint-Maarten je rondleiden in één van zijn huizen in ...