Ons erfgoed verdient de beste bewaaromstandigheden, of het nu wordt tentoongesteld of achter de schermen is opgeslagen. Regelmatig schoonmaken speelt een belangrijke rol in het voorkomen van vervuiling of schade.
Preventief werken
Een erfgoedcollectie onderhouden betekent: de bewaarplaats en de objecten schoon houden. Hou hierbij volgende richtlijnen in het achterhoofd.
Orde stimuleert netheid
Een overzichtelijke en ordelijke bewaarplaats is makkelijker schoon te houden en bevordert de discipline bij alle betrokkenen om objecten en materialen altijd netjes op te bergen en de inrichting te respecteren.
Houd de bewaarplaats stofvrij
Samen met vocht en licht is stof de grootste ‘stille vijand’ van erfgoedobjecten. Het vervuilt de objecten en trekt ongedierte aan. Ruwe, onafgewerkte of onbehandelde wanden houden meer stof vast; beton en baksteen geven ook zelf stof af. Vloeren, wanden en zoldering moeten dus zo onderhoudsvriendelijk mogelijk afgewerkt worden. Gesloten kasten, dozen, kisten of hoezen bieden bescherming tegen stof, maar je moet altijd wel ventilatie voorzien om vorming van microklimaten te voorkomen
Voorzie aangepaste schoonmaak
Een erfgoedcollectie en -bewaarplaats schoonmaken is iets anders dan een kantoor schoonmaken. Zo zijn standaard schoonmaakproducten en het gebruik van overmatig water uit den boze. Elke materiaalsoort vereist een eigen manier van schoonmaken.
Controleer regelmatig
Zonder regelmatige controle van bewaarplaatsen en objecten kan het lang duren voor schade wordt opgemerkt, en dan kunnen de kosten hoog oplopen, of is het soms zelfs te laat. Systematische controle op regelmatige tijdstippen is dus noodzakelijk, en in functie van het onderhoud van de collectie erg nuttig.
Maak de risico's beheersbaar
Geen enkel risico kan volledig worden uitgeschakeld. Richt je daarom op het onder controle houden van de aanwezige risico's. Aangezien de meeste organisaties over een beperkt budget en beperkte manuren beschikken, pak je best eerst de grootste risico's voor jouw collectie aan. Een risicoanalyse helpt je om prioriteiten te stellen. De erfgoedcel kan deze analyse samen met jouw organisatie maken.
Wat te doen bij schade?
Soms is het kwaad al geschied en bevindt een object zich in een slechte toestand. Elke vorm van schade (schadebeeld) is terug te leiden tot een of meerdere externe oorzaken die op het object inwerken.
Deze 10 schadefactoren gelden voor alle soorten erfgoed in min of meerdere mate. Wanneer verschillende schadefactoren samen voorkomen, versterken ze elkaar en verloopt de aftakeling sneller.
- Fysische krachten: zwaartekracht, druk of spanning, wrijving, noodweer enz.
- Dieven en vandalen
- Brand
- Water
- Ongedierte en schimmel: insecten, schimmels, knaagdieren, vogels, vleermuizen
- Verontreinigingen: schadelijke gassen, vaste stoffen, vloeistoffen, stof en vuil
- Licht en straling
- Verkeerde temperatuur: te hoog, te laag, te sterke schommelingen
- Verkeerde relatieve vochtigheid: te hoog, te laag, te sterke schommelingen
- Informatieverlies: ontbrekend label of nummering, onvolledige registratie, verlies van digitale metadata, verkeerd geplaatste en/of onvindbare objecten
Bron: Erfgoedwijzer
Dijk92 helpt je op weg
Wil je je erfgoed op een correcte en juiste manier bewaren voor de toekomst? Consulent behoud en beheer Veerle geeft...
Ontleen gratis materiaal voor het onderhouden en monitoren van je...
FARO, Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed, deelt haar kennis en ervaring via de Erfgoedwijzer, een digitale gids...