Wat met het kerkelijk erfgoed dat achterblijft?
Vlaanderen staat voor een gigantische opdracht. Het katholicisme telt steeds minder gelovigen en steeds minder priesters. Een enorme hoeveelheid aan kerkelijk erfgoed blijft achter. Alleen al op het grondgebied van de gemeente Hamme staan zeven kerken. Op termijn zullen nog slechts twee daarvan ten volle ter beschikking staan van de eredienst. De erfgoedcel van Dijk92 mobiliseert al jaren middelen en mensen om deze overgangsjaren op een georganiseerde manier te laten verlopen.
Religieus erfgoed is de specialiteit van collega Veerle. Ze kan daarbij rekenen op de hulp van een team gedreven vrijwilligers. In Hamme zijn zij op het moment van schrijven bijna klaar met de inventarisatie van de Sint-Pietersbandenkerk. Veerle: “Inventarisatie is de eerste stap. Dat is eigenlijk een lijst maken van de inboedel van een kerk. Het is de basis om verder te werken met de collectie. Denk maar aan bewaren, onderhoud en verplaatsen van objecten. Maar ook bij de waardering van collecties, bij hele of gedeeltelijke herbestemming.”
Bij een inventaris hangt alles af van de precisie van de beschrijving. Daarvoor gebruiken de vrijwilligers geijkte termen en methodieken. Dat vraagt zeker in het begin sturing van Veerle. Maar uiteindelijk is het de bedoeling dat een team vrij autonoom kan handelen. Da’s niet evident, maar in Hamme lukt het supergoed. Da’s mede dankzij de ervaring van vrijwilligers zoals Rik en André. Zij zijn niet aan hun proefstuk toe. Toen de erfgoedcel van wal stak met de eerste kerk in Hamme, was André al van de partij. Rik hielp bv. al mee met de inventarisatie van de Dendermondse abdijbibliotheek.
Rik (rechts op foto): “Elke keer opnieuw vind ik het toch een bevoorrechte ervaring om te mogen deelnemen aan zo’n project. Je komt op plekken waar je anders nooit zou komen. Je ontmoet mensen die je anders nooit zou ontmoeten. En ondertussen blijf je maar bijleren over de religieus geïnspireerde verhalen en iconografie.” André is het daarmee eens: “Elk object is uniek. Eens je je erin verdiept, raak je er niet op uitgekeken.” “Bovendien worden we als vrijwilliger van de erfgoedcel ook in de watten gelegd. Elk jaar trekken we mee op vrijwilligersuitstap met andere erfgoed- en archiefvrijwilligers van Dijk92.”, vult Rik verder aan.
Vrijwilligster Helga Smet (links op foto hierboven) vormt dan weer een team binnen het team. “Als Julian er is, onze fotograaf, help ik hem. Hij noem me zijn “bevallige assistente”. (lacht) Voor het witte doek passeren dan allerlei oude religieuze objecten. Vroeger had ik een winkel in breigerief. Nu vind ik het leuk om met totaal iets anders bezig te zijn. Bovendien is de sfeer binnen het team top. Het zal me spijten als de inventaris af zal zijn.” Julian zelf bouwt verder op meer dan 20 jaar ervaring als professionele fotograaf.
“Fotografie is altijd mijn passie geweest. Op deze manier heb ik nu ook het gevoel iets door te geven aan de toekomstige generaties.”
Na de inventarisatie ter plaatse worden alle gegevens geregistreerd in een online databank. De inventaris van het roerend erfgoed is naast een handig beheersinstrument ook wettelijk verplicht. In Hamme zijn nu bijna alle kerken opgenomen in de databank, enkel voor de kerk van Zogge dient nog een inventaris te worden opgemaakt. De waarde van de verschillende collecties kan nu alleszins ook snel ingeschat worden. In het geval van de herbestemming van een oud kerkgebouw, is dit des te belangrijker.