De patattenmolen van Opstal

op 18.09.2021

De Patattenmolen van Opstal maakt al meer dan 200 jaar deel uit van het dorpsgezicht van Opstal. Sindsdien heeft de molen heel wat doorstaan en veel veranderingen ondergaan. Kortom, de Patattenmolen vertelt niet  alleen een boeiend verhaal over het gebouw op zich, maar ook over de techniek van het malen en zelfs over de molenaars die er actief waren.

Zeg niet zomaar "een molen"

Vermoedelijk kwam de stenen molen er meer dan 200 jaar geleden. De molen was een bovenkruier, een soort windmolen. Een bovenkruier staat op plaatsen waar het veel waait. De romp van de molen, het torenachtig deel, is vast. Dit is het deel van de molen dat er nu nog staat. Bij een bovenkruier beweegt het bovenste deel met de wieken. Zo kunnen de wieken in de wind worden gezet of kruien en draaien. De Patattenmolen was naast een grondkruier ook een grondzeiler. Dat wil zeggen dat de molenaar de wieken van op de grond kon bedienen omdat ze heel dicht tegen de grond komen. De molenaar kan dus vanop de grond de zeilen op de wieken aanbrengen (opzeilen).

Werden in deze molen misschien aardappelen gemalen? Nee hoor! Op het stuk grond waar de molen staat, werden eeuwen geleden de eerste Buggenhoutse aardappelen geteeld. Vandaar de naam "Patattenmolen".

Omdat mensen steeds meer en hogere gebouwen rond de molen optrokken, ving de Patattenmolen te weinig wind. Daarom werd de molen zo’n 150 jaar geleden omgebouwd tot beltmolen. Rond de molen kwam een aangelegde heuvel of belt van wel 3 meter hoog! Daardoor verdween de deur van de molen onder de aarde en moest er een nieuwe ingang komen. Ook binnenin veranderde heel wat: de verschillende verdiepingen of zolders moesten in hoogte aangepast worden.

 

De molen en de Slag om Buggenhout

 
Tijdens de Eerste Wereldoorlog vonden er hevige gevechten plaats rond de molen tijdens de Slag om Buggenhout (september 1914). Er stierven soldaten in de omgeving van de molen. Ook in de molen viel er een dode toen de molen deels instortte na beschietingen.
 

Modernisering

In 1920 werd de molen weer hersteld en in gebruik genomen. De heuvel rond de molen verdween. Er kwam een mechanische maalderij. Niet langer de wind, maar een motor zorgde ervoor dat de Patattenmolen kon malen. De motor kreeg een plaats in het motorhuis dat aan de molen werd gebouwd. Om de techniek van de motor en aandrijfriemen in te passen en omdat de molen minder hoog was herbouwd, veranderde de molen opnieuw binnenin.

Restauratie

Uiteindelijk maalde de molen tot 1975. Daarna raakte hij in verval, tot het lokaal besliste om de molen in zijn oude glorie te herstellen. Tijdens het kermisweekend in Opstal in 2015 werd hij opnieuw ingehuldigd. Sindsdien kan er weer graan gemalen worden door een molenaar. De molenaarswoning is dan weer te huur voor allerlei activiteiten. Heb je interesse om iets te organiseren in een uniek kader? Dan contacteer je best de vrijetijdsbalie van de gemeente Buggenhout.

Ontdek meer molenerfgoed

Pakket rond molen(aars)erfgoed (ev. ter voorbereiding van een bezoek aan de Patattenmolen in Opstal)

2e-3e graad basisschool