Laarne en Kalken pakken uit met heksenverleden
De vredige sfeer die het kasteel van Laarne vandaag uitstraalt, staat in schril contrast met de heksenvervolgingen die er in de zestiende en begin zeventiende eeuw plaatsvonden.
'Het onzinnigste verband voor tegenslagen in huis of stallen werd in de betrekkingen met deze toverheksen uitgelegd.'
'Er waren hier vrouwen voor wie men angstvallig de deur sloot - wier aanwezigheid bij de wieg een gevaar voor het kind daarstelde. Het onzinnigste verband voor tegenslagen in huis of stallen werd in de betrekkingen met deze toverheksen uitgelegd.
Men geloofde dat de heks de macht heeft, om melk in het vat, het brood in de spinde, de hoenders in het hof, het vee op de weide, ja, zelfs de kinderen en volwassenen te betoveren en door geheimzinnige middelen en kunstgrepen te verderven,' klinkt het in een reportage uit 1946 over de heksen van Laarne.
Concurrentie voor meneer pastoor
Om maar te zeggen dat het bijgeloof in de zestiende eeuw welig tierde in Laarne. Maar er was meer aan de hand, legt Vera Bertin uit. Zij stampte bijna twintig jaar geleden de heksengilde van Laarne uit de grond en is er de opperheks van.
'Heksen waren vaak dames die dicht bij de natuur stonden, ze wisten veel over planten die mensen konden helpen. Wie was daar de dupe van? De dorpspastoor. Hij zag zijn ster in het dorp langzaam tanen door de concurrentie van de heksen.' Om hun gezag te herstellen, beschuldigden ze de vrouwen van hekserij.
Naakt voor de rechter
Ook andere redenen leidden tot arrestaties van onschuldige vrouwen: 'Dat heksen bijna naakt voor het tribunaal moesten verschijnen, was voor de geestelijkheid een goede reden om geregeld een vrouw te beschuldigen van hekserij. Vaak werd iemand ook van hekserij beschuldigd om conflicten te beslechten. Een dienster die de avances van de heer niet beantwoordde, werd prompt beticht van hekserij.'
Europese heksenvervolgingen
Wie hekserij werd aangewreven, zag zijn wereld in duigen vallen. Eerst werden de heksen, soms mannen, meestal vrouwen, tot bloedens toe gefolterd. 'Wie uiteindelijk bezweek en toegaf een heks te zijn, verloor al zijn bezettingen. Kinderen van heksen vonden geen partner meer omdat ze gebrandmerkt stonden als heksenkinderen,' legt Bertin.
'Wie schuldig bevonden werd, eindigde op de brandstapel.'
'In het kasteel van Laarne werden de heksen opgesloten in de kasteeltoren en verschenen er voor het tribunaal. Wie schuldig bevonden werd aan hekserij, eindigde op de brandstapel.'
De heksenvervolgingen eisten tienduizenden onschuldige slachtoffers in Europa.
Gentenaar Annekin van Laerne had de bedenkelijke eer een van de eersten te zijn die in Laarne ter dood veroordeeld werd. Hij dichtte zichzelf allerlei talenten toe, waaronder waarzeggerij, waardoor hij al snel in de kijker liep bij heksenjagers.
Tot bloedens toe gegeseld
In 1527 werd hij volgens het Memorieboek der stad Ghent een eerste keer op een schavot gehesen 'ende wart ghegheesselt totten bloede', maar kennelijk had dat niet de gewenste uitwerking op de man. In 1534 werd hij namelijk onthoofd in Laarne.
Later in de zestiende eeuw volgden nog meer heksenvervolgingen. Vooral Charles van Zuylen, de toenmalige heer van Laarne, liet zich niet onbetuigd. Onder zijn bewind vonden zes heksenprocessen plaats, vier van de heksen eindigden op de brandstapel. In 1607 vonden de laatste heksen hun dood op de brandstapel.
Vierhonderd jaar heksenprocessen
'We willen de geschiedenis van de heksenvervolgingen weer van onder het stof halen en Laarne als heksengemeente op de toeristische kaart zetten.'
Naar aanleiding van de vierhonderdste verjaardag van de gruwelijke heksenprocessen richtte Vera Bertin de heksengilde van Laarne op. 'We willen de geschiedenis van de heksenvervolgingen weer van onder het stof halen en Laarne als heksengemeente op de toeristische kaart zetten,' legt Bertin uit. 'Zoals de Stroppendragers de ambassadeurs zijn voor Gent, moet de heksengilde het uithangbord worden van Laarne en Kalken.'
Sinds vorig jaar krijg je tijdens een bezoek aan het kasteel van Laarne een videogids mee die het verhaal van de heksenvervolgingen in Laarne uit de doeken doet. In de kasteeldreef prijkt sinds 2017 een heksenbeeld van kunstenaar Paul De Bont.
Geocache en bier
De liefde voor de heksen gaat in Laarne ook door de maag. Lokale handelaars en horeca zetten verschillende heksenproducten op het menu, waaronder heksenpaté, het Toverhekske-bier van Brouwerij Walrave, heksengebak of het eenpansgerecht Heksenbrossel. Voor wandelaars en fietsers is er een kruiden- en heksenpad uitgestippeld en zelfs een heksengeocache.
Tekst: Bart Vanacker